Buzdolaplarımızın kapaklarında yer alan raflarda dizilmiş uslu uslu duran, hafta sonu kahvaltıların göz bebeği, alışveriş listelerinin önde gelen yıldızı, tariflerin gediklisi, bir tek o olsa bana yetercilerin sevgilisi yumurtaya göz kırpalım dedik. Dedik ve ürktük doğrusu, marifetleri kendinden büyük bu arkadaşımızın kısaca faydalarına bir göz atalım.
Say say bitmez: Yumurtanın faydaları
Mutfağın yanı sıra günlük hayatta pek çok kullanım yeri olan yumurtanın faydaları öyle böyle değil. Akını, sarısını ve hatta kabuğunu ayrı değerlendirmek yanlış olmaz. Kabuk da neyin nesi şimdi deyip gülmeyin.
Yumurtanın zarı ve kabuğunda bulunan proteinler, yumurtanın akıyla birleştiğinde gençlik katan ve cildi güzelleştiren bir maskeye, tencere-tava ve çaydanlıkların temizliğinde kullanılan bir temizlik gücüne, çiçeklerin gübre ihtiyacını karşılamak ve topraklarında oluşacak böceklerin önüne geçecek bir bahçıvana, istenildiğinde içinde fide çimlendirilen bir saksıya dönüşebilir. Şaka yapmıyoruz, tüm bunlar sizin elinizde.
Peki ya sarısı ve akı? Bildiğiniz üzere kolesterolden göz altına alınmıştı yumurta geçtiğimiz yıllarda. Çok üzüldü, çok göz yaşı döktü ama sonunda aklandı kereta. Günümüz uzmanları onun aslında kötü kolesterolü yükseltmediği aksine iyi kolesterolü yükselttiği tezinde birleştiler. Hatta sağlıklı bir birey için hafta 7, yumurta 6 dediler. Yumurta evla da yanında löp löp yediğimiz diğer gıdalara azıcık daha dikkat Sebastian!
Yumurtayı vazgeçilmez kılan en önemli özelliklerden biri de kaliteli ve ucuz bir protein kaynağı olması. Başlı başına sadece bir adeti günlük protein ihtiyacımızın %11’ini karşılıyor. Enerji üretimini ve kas kitlesini arttırmaya yardımcı. Vücudumuz tarafından üretilmeyen ancak kronik hastalıklara yakalanma riskini düşüren Omega 3 yağ asitlerini önemli oranda içeriyor. Sindirim sisteminden kalbe, büyümeden bağışıklık sistemine kadar pek çok alanda görmeye alışık olduğumuz kompleks B vitaminleri de yumurtada mevcut. Bu da mı gol değil?
“Halsizim, neyi nereye koyduğumu unuttum” diye sayıklıyorsunuz hani. Cevap veriyorum: Selenyum minerali eksikliğiniz var ve bir adet yumurtada günlük ihtiyacın %20’si karşılanabiliyor. Bitti mi? Hayır. Yaygın olarak tek kaynağı güneş ışınları bilinen D vitamini, nadir gıdada bulunuyor ancak yumurta onun da kalbini kazanmış.
Bu kadarla sınırlı kaldığını zannetmeyin. Demirden magnezyuma, kalsiyumdan potasyuma kadar pek çok vitamin ve mineral daha içeriyor küçüğümüz yumurtamız. Sen nelere kadirsin öyle, cansın can.
Gel seni bir de mutfağa alalım: Yumurtanın mutfaktaki hünerleri
Akı ve sarısının ayrı kıvamları, ayrı özellikleri ve vitamin-mineral değerleri var. Vücudumuz için ne kadar önemli olduğunu okuduk, öğrendik. Sıra geldi onu kaynatıp, pişirip, çırpıp, kabartıp türlü türlü tariflerde kullanmaya.
Padişahların aşçıları bile soğanlı yumurta yaptırılarak mutfağa seçilirdi sarayda. Onu yapamayan aşçının kellesi uçurulurdu, hey yavrum hey. İyisi mi siz de onunla bağlayın sosları, kabartın kekleri, donatın kahvaltılık sofraları.
Kuşanın mutfak önlüklerinizi, biz geliyoruz.
Başlı başına güzelsin sen: Katısı, rafadanı, sulusu kaynamış yumurta
Rafadan Yumurta
Su ve cezveden başka kimseye ihtiyacın yok senin. Survivor adasına düşsen tezahürat yapanın bol, ödül oyunlarında koşturanın çok senin. Kimseyi de üzmezsin sen, beceriksiz de göstermezsin mutfakta. Bir tık az, bir tık fazla kaynatılsan yine de yenirsin. Siz yine de kıvamını doğru ayarlamak için “Mutfağın Vazgeçilmezi Yumurtaya Dair 8 Pratik Bilgi” yazımıza bir göz atın.
Kahvaltının yıldızı olur bir anda: Siz onu bir de tavada görün
Yanmaz yapışmaz tabanlı tava favorisidir. Öyle bir kurulur ki üzerine ev sahibi olduğunu gösterir. Tereyağına meyilli olsa da bitkisel yağlar da kabulüdür. 7’den 70’e ona eklenecek her türlü ürüne eyvallah der yumurta, çeşitliliği ve türlü sürprizleri sever. Bir çatal darbesiyle form değiştirir. Olur sana çırpılmış yumurta, bir çatal daha olur sana sebzeli omlet.
Öncesinde pişen sucuk dilimleri üzerine hop konar yumurta, 2 dakikaya hazır sucuklu yumurta. Kavurmalı, ıspanaklı, keçi peynirli otlu derken uzar gider ihtimaller zinciri.
Bir halk kahramanı olsa da azıcık alın teriyle onun da havalı formları yok değil doğrusu. Onunla “Croque Madame” da yapılır, “Eggs Benedict” de. Hatta bir anda “Patates Köfteli Çılbır”, “Poşe Yumurtalı Kinoa Mücveri” olur. Binbir surattır doğrusu.
Bazı sosların ve sulu yemek terbiyelerinin olmazsa olmazıdır: Mayonez istesen yine yumurta
Ev yapımı mayonez yapımında başrol oynadığı gibi mayonez bazlı dediğimiz tüm kıvamlı salata soslarında hemen hemen ona rastlarız. Akşama tavuklu sezar salata mı yapsak örneğin?
Havalar kararsız, alerjiler kapıda. Kahramanımız yumurta yine imdatta. Terbiyeli sebze çorbası, terbiyeli tavuk çorbası, ekşili köfte, bugüne bugün kolay yetişmiyor.
Sadece salata sosları mı yumurtalı: Pasta kreması, dondurma, kekler, kurabiyeler hatta fırın sütlaç
Pofidik pofidik pataşu hamurlarının içindeki kremada ne var zannediyorsunuz? Pastacıların sağ kolu pastacılık kreması içinde de çokça yumurta kullanılıyor. Çünkü yumurta bir süper kahraman. Doğal bir bağlayıcı ve renklendirici.
Ev yapımı dondurmaya da el atmış. Krema kıvamını alan malzemelere benmari usulü pişirildikten sonra usul usul ekleniyor. Yine sızdı tarife.
Bkz: Çikolata Kasesinde Meyveli Yoğurtlu Dondurma
Fırın sütlaç o olmadan kızarmaz, hemen hemen hiçbir kek harcı o olmadan çırpılmaz, kabarmaz. Sünger kek gibi bazı tariflerde, yumurta akları ayrı, sarıları ayrı bir yerde çırpılır. Her şey daha lezzetli tatlar ortaya çıkarmak, misafirleri mest etmek içindir.
Tuzlu tarifler öksüz mü: Hangi mücver yumurtasız kızarır? Yumurtasız anne köftesi olur mu?
Uzar gider örnekler. Bayat ekmeklerin en sevdiği lezzet yumurtalı ekmek, fırında kabak mücveri, karnabahar kızartması, rulo köfte, krep, peynirli poğaça... Sağımız yumurta, solumuz yumurta.
Canınız biraz şekil yapmak istedi hay hay. Kolay da form alır, şekilden şekle girer.
Bkz: Kalp Yumurta.
Ne de güzel duruyor değil mi? Çeşnili yumurta dolması, yumurtalı domates dolması.
Çeşnili Yumurta Dolmasi Tarifi
Şimdi bırakın o elinizdeki soğuk sandviçi ve buzdolabına yol alın. Yumurtanın karşısında saygıyla eğilip ona akşam yemeğinizde yer verin 
Sağlıklı, en azından günlük yürüşünü yapan bir birey için pişirme koşullarına dikkat ederek haftanın altı günü birer adet yumurta tüketebilirsiniz. Yaşasın kırlarda özgürce koşan tavuklar, yaşasın vitamin deposu yumurtalar.
Yorumlar
1