Evet sevgili beyler ve burayı kurcalayan meraklı hanımlar. Yazı dizimizin ilk bölümünde hep beraber mutfağa giriş için en mühim 8 maddeyle ısınma turlarına çıkmış ve bir de Vinegret Sos tarifiyle basit salatalara can katmıştık. Bu günkü yazımızda iyi bir kahvaltının vazgeçilmezlerinden olan yumurta ve yumurtayı pişirip tüketebileceğimiz 14 harika yoldan bahsedeceğim. Hazır yaz da sona erdi, havalar serinledi ve "ya bu sıcakta yumurta mı yiyeceğiz" yan yollarına çıkışlar kapandı, sağlıklı ve lezzetli beslenmek için haydi yumurta pişirmeyi öğrenelim.
Giriş Seviyesi
Sıfırdan başlıyoruz. Köyden/köy pazarından aldığın yumurta en iyisidir, o yoksa marketten organik ya da özgür gezen tavuk yumurtası al. Hem standart yumurtaya göre tat farkları bariz olacak, hem de beslenme ve büyüme şekilleri doğa dostu ve adil olan mutlu tavukların yumurtalarını yiyip, sürdürülebilir besin üretimine katkıda bulunacaksın.
Yumurtayı kırmayı başarabileceğini varsayıyorum. O denli yabancıysan (alkış) işte en basit yolu: Tava, tezgah ya da çırpma kabının kenarına yumurtanın orta kısmını ne çok yumuşak ne de çok sert, kapıyı tıklatarak çalar sertlikte bir veya iki defa vurarak çatlağımızı yaratıyoruz. Akabinde çift elle çatlağa göre üst ve alt noktalardan tutup, yumurtayı yan çevirerek, basit birer bilek hareketiyle, yumurtayı kanat açar misali açıp, dağılmaması için 5-10 cm arası bir mesafeden düşmesini istediğimiz kabın üstüne kırıyoruz. Bu kadar. Birkaç tekrarla sorunsuz yapar hale geleceksin. Oldu da yumurtanın içine kabuk parçası düşürdüysen bir yemek kaşığıyla çıkar.
1. Haşlamak: Rafadan ve normal
Bu metodu uygularken kırmaya ihtiyacımız yok. Yumurtaları kaplayacak kadar suyumuzu küçük bir tencerede kaynatalım. Akabinde ateşin altını biraz kısarak suyu cehhenem kazanı gibi fokurdar halden, tıngırdayarak küçük kabarcıklarla kaynar hale çekelim. Bu kaynatma yöntemine ileride 'tıngırdatma' diyeceğiz. Yumurtalarımızı suyun içine koyalım ve rafadandan kayısıya bir kıvam için 3-6 dakika, normal katılıkta bir yumurta için 8-10 dakika pişirelim. 10 dakikayı aşmayalım. Süre dolduktan sonra yumurtaları bir delikli kepçe yardımıyla çıkaralım ve kazandıkları ısıyla pişme işlemine devam etmemeleri için oda ısısında bir bardak/kap suyun içine atalım. Basit kimya deneyi gibi.
1 dakika sonra sofraya alıp soyarak ve tuz, kara biber, toz kırmızı biber, pul biber, kekik gibi baharatlarla tüketelim. Yanında domates, biber, salatalık, peynir ve İzmir’deysen boyoz harika gider. Başka yerdeysen dereotlu poğaça da üzmeden eşlik eder. Çocukken bunu sevmiyorsak tek nedeni hunharca 15-20 dakika pişiren ve sarısını yeşil dev Hulk’a döndüren babaannelerimizdir. Bu hali hem diyet dostu, hem de çok lezzetli ve pratik.
2. Tavada kızartmak / Göz yumurta
Önceden kızdırdığımız orta ateşteki tavaya biraz tereyağı atalım. Eridikten sonra yumurtaları patlamayacak şekilde tavanın içine kıralım. Biraz tuz, kara biber ve pul biber atalım. Tavanın orta ateşte olması mühim, az ateşte uzun pişer, harlı ateşte de altı yanacak kıvama gelmesine rağmen üstü sulu kalır. İdeal pişme kıvamı yumurta akının kenarlarının hafif karamelize olup açık kahverengi kıvama gelmesi ve sarısının parmakla hafifçe dürtünce hafif direnç göstermesidir. Birkaç dakika süren bu olayların ikisi de zaten eş zamana denk gelir. Güzel haber: Birkaç deneme sonrası zamanlamaya alışacak ve yumurtaları hunharca barnaklamadan pişirip arkadaşlarınıza yedirebileceksin. Sucuklu, pastırmalı istersen, tek yapman gereken bu malzemeleri önceden atıp, bunların pişmesi tamamlanmadan biraz önce yumurtaları eklemek.
3. Standart omlet
İki yumurtayı bir kapta çırpıp içine biraz tuz karabiber ekleyelim. Tavayı kızdırıp ve bir miktar tereyağını (sıvı yağ da olur) tava kızdıktan sonra ekleyelim. Çırpılmış yumurta karışımını tavaya yaydıralım. Tavayı sapından tutarak elinde ileri geri 'fıtı fıtı' yaptığında yumurta da seninle bütünlük içinde dansediyorsa alt kısmı pişmiştir. Bir kısmı oynuyor da bir kısmı tavaya "ayrılamam" dercesine sarılıyorsa, biraz daha vakti vardır. Oldu da yumurta sayısını fazla tuttuysan da dans işleminin başlayabilmesi için tavaya minik daireler çizdirerek üstteki sıvı kalan yumurtayı tavanın sıcak kenarlarına yayabilir ya da pişmiş kısmın içine spatulayla minik delikler açarak sıvıları oraya aktarabilirsin.
İki yumurtalı tarife geri dönersek, omletimiz dans ediyorsa katlama zamanı gelmiştir. Önce tavayı bir elinizle tartarak zıplatabileceğimizden emin olalım. Sonra tek yapmamız gereken, tek ayakla futbol topu sektirdiğimiz o hareketteki momenti elimizle tavaya vermek. Yani tavanın bizden uzak olan burnunu hafifçe aşağı eğip, kendimize doğru çeken hızlı bir hareketle kaldırmak. Omlet katlanacaktır. Henüz yeterli cesareti toplayamıyorsak, spatulayla da aynı işlemi yapabiliriz. Katlı halde 10 – 30 saniye arası bir süre yeterlidir. Akabinde servis edelim. Kuru kuruya olmaz diyorsan katlamadan önce içine biraz rendelenmiş kaşar, eski kaşar, dil peyniri, gravyer, cheddar vb. serpebilirsin damak tadına göre.
4. Yumurtalı ekmek
Evdeki bayat ekmeklerin en lezzetli kurtarıcısı ve minimum malzemeyle maksimum lezzet yaratma el kitabı.
Detaylar ve tarif için sizi şöyle alayım: Yumurtalı Ekmek Tarifi
Gelişme seviyesi
5. Menemen
O bir fenomen! Dünya mutfaklarının hiçbirinde örneği yok. En yakını Meksikalıların Huevos Rancheros’u - onun da tarifini ayrı bir yazıda veririm bilahere – ki kendisine olsa olsa "yan sanayi menemen" diyebiliriz. Evde domates, biber, yumurta ve tercihe göre soğan oldu muydu, bu toprakların ürettiği en lezzetli yemeklerden birisi çıkar ortaya. Hem öğün de seçmez, sabah-öğle-akşam hazır ve nazırdır.
Elimizde hazır bir tarif de varmış hem, buyurun: Domates biber soğanlı menemen tarifi
6. Çırpılmış yumurta
Hazır olun beyler. Gol geliyor. Bildiğiniz tüm yumurtalardan farklı, bebek gibi, krema gibi bir çırpma yumurta tekniğini karşınıza getiriyorum. Tattıktan sonra şu ana kadar ben yumurta diye ne yiyormuşum diyeceksiniz!
Misafirlerinin aklını almak isteyenler, beri bakın, annelerimizin yaptığından çok farklı bir teknikle, karşınızda: Çırpılmış yumurta tarifi
7. Patatesli yumurta ya da yumurtalı patates
Bu güzide arkadaşın adına karar veremedik bir türlü. Sanırım içine koyduğumuz patatesin miktarı ile ismi değişiyor. Avcılar’da bir öğrenci evinde 2 kilo patatese 1 yumurtayla yapılanını bile gördüm vakti zamanında; o derece. Gelgelelim tarifi basittir. Yurdum usulü patatesli yumurtada, küp küp doğranan patatesleri bir tavada altın sarısı kıvama kadar sıvı yağda kızartır, sonra yumurtaları ekleyeceğimiz az yağlı diğer tavaya bir delikli spatula yardımıyla alırız. Çırpılmış yumurtaları üstüne kırar, tuzu karabiberi ve gerekirse rende peyniri ekler, pişiririz.
Bu beni kesmez, ben maceraya susadım diyorsan, buyur sana Yemek.com’dan iki güzel tarif daha: Patatesli Omlet ve İspanyol Omleti Tortilla
8. Krep
Kimi yörelerde akıtma olarak, kimi yörelerde ise "ben bir oturuşta 20 tane yerim hacı" adıyla anılıyor. En güzeli bunlardan belediyeden kat izni konusunda sorun yaşayana kadar kat çıkarak üst üste dizmek. Ortaya da tatlı sevenler için çeşitli meyve, çikolat, reçel, bal, kaymak, pudra şekeri ve tuzlu sevenler için domat, biber, salatalık ve envai çeşit peyniri inci gibi dizmek. Sonrasında dürün dürebildiğiniz kadar. Ben mesela bir oturuşta 20 tane yerim.
Buyurun: Krep Tarifi
9. Poşe yumurta
Yine çok abartılan bir başka yumurta tipi daha. Art arda sayacağım adımları sırayla yap adın Poşeci’ye çıkmazsa ne olayım, gerçi bu güzel bir şey mi bilemedim bir an.
Suyu kaynat. Kaynayınca altını kıs. Birkaç tutam tuz ekle. 2 kaşık açık renk sirke ekle. Su kaynamıyor hale gelecek. Yumurtayı bir kepçenin içine kır. Bir kaşıkla suyun içinde girdap yap. Yumurtayı kepçenin içinden su hizasından girdabın içine bırak. Kaşık yardımıyla, dalgalanan yumurta kanatlarını usulca yumurtanın üzerine doğru kapat, yapışacaklardır. Ne kadar katı sevdiğine göre 2-4 dakika pişir. Kaşıkla usulca çıkar. Tuz karabiberle servis et. Ta daa!
Şov Zamanı
10. Derin yağda kızartma yumurta
Az kullanılan bir metod olmasına rağmen epey keyifli sonuçlar verir. Tarifi de basittir. Küçük ya da orta boy bir tencerede 4 parmak kalınlığında ayçiçek yağını iyice kızdırdıktan sonra, bir kaba kırmış olduğunuz yumurtanızı, sarısını dağıtmadan yağın içine yakın mesafeden bırakın. Sonrasında 2 adet tahta spatula yardımıyla yumurtanın danseden eteklerini yumurtanın üzerine doğru katlayın. Yapışacaklardır. Pişi/lokma rengine geldiğinde yumurtalar hazırdır. Kağıt havlu üzerinde biraz dinlendirip, biraz salata, kızarmış pastırma ve kızarmış ekmekle tüketin.
11. Keçi peynirli ve otlu omlet
Havanın biraz güneşli olduğu bir haftasonu öğle vakti, Ege’yi özlediğimiz anlar için aranan lezzet. Bu da tarifi: Keçi peynirli, otlu ve sebzeli omlet tarifi
12. Yumurta dolması
Bursa’nın Mudanya ilçesine ait, özel bir lezzet. Devilled Eggs adıyla uluslararası muadilleri mevcut, ancak bu biraz daha başka, biraz daha yerel. İşte Yumurta dolması tarifi!
13. Eggs Benedict
Daha fazla sevdiğim bir yemek olmayabilir. "Altı üstü bir yumurta işte" deme sakın! Yumurtaların şahı değil, şahbazıyla karşı karşıyasın. 1 dakika saygı duruşunun ardından öğrenelim bakalım, bu ortamlarda bahsedene +5 IQ, +10 Gusto puanı ekleyen soslu yumurta tarifimiz nasıl bir şeymiş. Normal tarif domuz pastırması ya da Parma Jambonu içerdiğinden çok fazla tercih edilmeyebiliyor, o yüzden bazı yörelerde Eggs Royale olarak da geçen, somonlu olanı yurdumuzda daha makbul.
İşte karşınızda füme somonlu eggs benedict (eggs royale) tarifi!
14. Egg Devaux (ilham olsun)
Yumurtayla yapılabilecek şeyler bunlarla sınırlı da değil tabii ki. Düşünüp kafa yorunca çok farklı sunumlar ve pişirme teknikleri bulunabilir. Fransızlar güveçte pişiriyor mesela, Oeufs en Cocotte ismiyle... Kırmızı sarı dolma biberlerden halka dilimler kesip, göz yumurtamızı içine kırarak sevimli tatlar yakalamak da mümkün. Patates içinde yumurta pişireni, Japonların kat kat tamago omletlerini ve hatta yumurtanın turşusunu kuranı bile gördüm. Ama gördüğüm hiç bir örnek, yukarıdaki video kadar seksi değildi tabiri caizse. Video’daki pişirme halkalarını Amazon’da buldum, en kısa sürede deneyeceğim. Buyur, sen de ilham al hadi: Eggs Devaux
Yorumlar
1