Beden Tipine Göre Beslen, Dengeni Bul: Ayurvedik Beslenme Nedir, Nasıl Uygulanır?

• Ayurvedik beslenme nedir?

İlk kez duyanlar için başta karışık gözükse de ayurvedik beslenme, temel olarak insanın dengesini bulmasını amaçlayan özel beslenme önerileri sunan bir sistem. Bu sisteme göre doğanın beş farklı elementi bulunuyor: Ateş, su, hava, toprak ve boşluk (ether).

İşte bu 5 element insan vücudunda farklı şekillerde bir araya gelerek 3 farklı beden tipine sebep oluyor. Bu beden tipleri ise genel olarak Dosha adıyla anılıyor.

Vata, Pitta ve Kapha olarak anılan bu 3 Dosha, aslında her insanda dengesiz hallerde de olsa bulunuyor ancak içlerinden biri ya da ikisi diğerlerinden daha baskın özellikler gösteriyor.

Bu dengesizliği ortadan kaldırmak içinse ayurvedadan ve ayurvedik beslenmeden destek almak büyük önem taşıyor.

Gelin şimdi bu 3 farklı Dosha'yı tek tek tanıyalım, ayurvedik beslenme nasıl uygulanır detaylarını keşfedelim...

• Ayurvedik beslenme nasıl uygulanır?

Ayurvedik beslenmenin 3 Dosha temelinde uygulanması gereken bir beslenme sistemi olduğundan söz ettik. Gelin şimdi onların neler olduğuna kısaca göz atalım ve ardından kimler, neler yiyebilir, nelerden uzak durmalıdır birlikte öğrenelim.

1. Vata

Vata, hava ve boşluk (ether) elementlerinden oluşan bir dosha. Dolayısıyla ayurvedaya göre hareketi temsil ediyor ve bu sebeple Vata olanların aşağıdaki adımlara özen göstermesi öneriliyor:

• Vata'lar yapısal olarak ince kemikli ve kuru ciltli olurlar.
• Sakin kalabilecekleri, dinlenebilecekleri ortamlarda daha çok bulunmalılar.
• Aşırı soğuktan olabildiğince kaçınmalılar.
• Sıcak yemekler tercih etmeliler.
• Aynı şekilde tatlı, tuzlu, ekşi ya da yağlı tatlar da seçebilirler.
• Ancak dikkat, soğuk, acı ve çiğ yiyeceklerden olabildiğince uzak durmalılar.
• Baharat ve ot olarak defne yaprağı, fesleğen, tarçın, adaçayı ve karanfil kullanmalılar.

Vata'lar neler yiyebilir: Kivi, limon, portakal, çilek, salatalık, bezelye, taze fasulye, kabak, ıspanak, havuç, pişmiş soğan, zeytin, pirinç, keçi peyniri, ayran, süzme peynir, yumurta, tavuk, balık, büyük baş eti, hindi

Vata'lar nelerden uzak durmalıdır: Karpuz, armut, kuru meyveler, mısır, mantar, brokoli, taze soğan, çavdar, buğday kepeği, süt tozları, meyveli yoğurt, kuzu eti, tavşan, geyik gibi av eti

2. Pitta

Pitta ise doğadaki su ve ateş elementlerinden oluştuğuna inanılan bir dosha. Ayurvedaya göre özellikle metabolizmayı temsil eden Pitta olanların şu adımlara özen göstermesi öneriliyor:

• Yapısal olarak ortalama bir vücut tipine sahip olurlar.
• Denge bulunamadığı takdirde kendilerini yorgun, bitkin, öfkeli hissedebilirler, vücutlarında iltihaplanmalar oluşabilir.
• Yağlı, tuzlu ve bol baharatlı yiyeceklerden uzak durmalılar.
• Tatlı ve acı tatları ise tüketebilirler.
• Baharat ve ot olarak yasemin, nane, rezene, papatya ve lavanta tercih etmeliler.

Pitta'lar neler yiyebilir: Tatlı meyveler (Tatlı elma, kavun, portakal, karpuz, çilek, tatlı erik gibi), brokoli, taze fasulye, mantar, maydanoz ve marul gibi yeşillikler, buğday, pirinç, ev yapımı tuzsuz yoğurt, keçi sütü, tatlı su balıkları, tavuk

Pitta'lar nelerden uzak durmalıdır: Ekşi meyveler (ekşi elma, erik, limon, portakal gibi), sarımsak, taze soğan, acı biber, mayalı hamurla yapılan her türlü hamur işi, meyveli yoğurt, tuzlu tereyağı ya da ayran, tuzlu su balıkları, sığır ve kuru eti

3. Kapha

Sıra geldi son dosha olan Kapha'ya. Kapha ise toprak ve su elementlerini içeren bir dosha. Ayurvedaya göre bağışıklık sistemiyle ilişkili olan Kapha'ların şu adımlara dikkat etmesi önemli:

• Büyüme ve gelişme ile ilişkilendirilen bir dosha olan Kapha'sı baskın olanların yapısal olarak iri bir vücut tipine sahip olması beklenir.
• Kapha'sı dengede olmayanlarda kıskançlık ve güvensizlik gibi olumsuz duygu ve düşünceler yaygın olarak görülebilir.
• Tuzlu ve yağlı yiyecekler başta olmak üzere ağır yiyeceklerden olabildiğince uzak durulmalıdır.
• Acı ve ekşimsi buruk tatlar tercih edilebilir.
• Baharat ve ot olarak ise karanfil, mercanköşk, tarçın, ardıç değerlendirilmelidir.

Kapha'lar neler yiyebilir: Limon, çilek, üzüm, kayısı, elma, kızılcık, brokoli, soğan, sarımsak, patlıcan, bezelye, çavdar, pirinç, kuskus, süzme peynir, tuzsuz peynir, yoğurt ve ayran, yumurta, tatlı su balıkları, tavuk

Kapha'lar nelerden uzak durmalıdır: Muz, Hindistan cevizi, avokado, kivi, kavun, karpuz, domates, salatalık, zeytin, kabak, buğday, yulaf, tuzlu tereyağı, yoğurt ya da ayran, sığır ve kuzu eti, ördek, ton balığı

• Ayurvedik beslenmeyle ilgili dikkat edilmesi gerekenler neler?

Ayurvedik beslenmeyle ilgili detayları öğrendik ama aşağıdaki adımlara da dikkat etmeyi unutmayın ve ayurvedik beslenmeye karar vermeden önce mutlaka doktorunuza danışmanız gerektiğini unutmayın diyor ve dikkat etmeniz gerekenleri şöyle bir hatırlatalım istiyoruz:

• Ayurvedik beslenmede baharatlar büyük önem taşıdığından kullanmak istediğiniz baharatlara karşı bir alerjiniz, intoleransınız olmadığından emin olmalı, bu konuda ihtiyaç duyuyorsanız mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
• Kullanacağınız baharatları mutlaka güvenilir yerlerden temin etmeli, doğal ve sağlıklı olduğundan emin olmalısınız.
• Aynı şekilde baharatları nemden, küften, böceklenme riskinden güzelce koruyabileceğiniz şekilde saklamanız gerektiğini unutmamalı, buna uygun sağlıklı saklama kapları tercih etmelisiniz.
• Ayurvedik beslenmeyi doğrudan bir diyet programı olarak görmemeli, zayıflamak istiyorsanız öncesinde mutlaka diyetisyeninize ve doktorunuza danışarak hareket etmelisiniz. Unutmayın, size en uygun beslenme programını doktorunuza ve diyetisyeniniz bilebilir, her beslenme programı herkeste aynı etkiyi oluşturmayabilir.
• Ayurvedik beslenme asla tek başına bir tedavi edici olarak görülmemelidir.
• Kronik bir rahatsızlığı olanlar, özel bir perhiz uygulayanlar başta olmak üzere herkes bu beslenmeyi uygulamaya karar vermeden önce mutlaka doktoruna danışmalı ve onun önermediği hiçbir adımı atmamalıdır.