Akdeniz insanı niye hep hayat doludur, dinçtir, mutludur. Neden dersiniz?
Yemekten, efendim. Çünkü mutlu bir ruh, sağlam bir vücuttan, dirençli bir vücut da güzel sofralardan geçer. Ve o güzel sofralar toprağın koynundan kopup gelen otlardan, dalından kopan zeytinden elde edilen zeytinyağından, hünerli ellerin hazırladığı mis gibi yiyeceklerden oluşur. Öyle ki sofraya toprak, güneş, bulut hep birlikte konuk olur da hem ruha, hem vücuda şifa olur.
İşte her akşam Akdeniz'de o nefis sofralar kurulur. Çeşit çeşit otlar yemek, salata, meze, içecek olur. Sağlık verir, şifa olur. İşte o otları sizin için listeledik. Belki de adını bile duymadığınız otlardan ne yemekler yapabileceğinizi, nasıl ilaç gibi geleceğini anlattık. Kim bilir, belki siz de toplanıp oraya göçmeseniz de orayı evinize konuk etmek istersiniz.
Akdeniz'in ağza layık en nefis yemeklerinin başrol oyuncuları Akdeniz otları karşınızda efendim. Varsa eklemek istedikleriniz, yorum olarak bırakın, belki oralarda bir yerlerde hiç bilmediğimiz harika Akdeniz otları vardır daha.
Kalbe iyi gelir: Kişniş
Akdeniz ve Orta Doğu kökenli olan ve bilinen en eski baharatlardan olan kişniş, maydanozgiller ailesindendir. Kişnişin hem mutfağımızda, hem de başka pek çok sektörde yeri vardır. Örneğin ilaç sektöründe tatlandırıcı olarak kullanılırken tohumları baharat olarak yemekleri tatlandırır. Bu kadar da değil üstelik. Kişnişin yararı pek çok. Antibakteriyel, kalp sağlığına ve sindirime destek, kolesterol düşürücü.
Sağlıklı yemeklere, nefis salatalara da pek yakışır.
Bu kadar anlatmışken bir tarifte denemek istemez miydiniz: Yeşil elmalı tavuk salatası
Sakinleştirir, şifa olur: Rezene/arapsaçı
Kimi yerlerde rezene, kimi yerlerde arapsaçı denir. Keskin anason kokusuyla uzaktan bile kendini belli eder.
Hem sıcacık çayı şifa verir, hem de yemeği. Hatta şanslı olanlar sarımsaklı mezesine bile rastlayabilir.
Akdenizliler rezeneyi boşuna sevmez. Gaz şikayetini dindirir, mideyi rahatlatır, baş ağrısını hafifletir, akciğer hastalıklarına şifa olur. Az bilinir ama balgam ve öksürük gibi zor geçen sorunları da doktor edasıyla çözer. Bu yüzden bebeklere ve çocuklara hem öksürüğü söktürmek, hem de sakinleştirmek için rezene verilir.
Turşusu pek güzeldir: Kaya koruğu
Ege ve Akdeniz sofralarının mis gibi deniz kokulu sofralarının baş tacıdır kaya koruğu. Memleketi denize yakın olmayan bilmez, görse tanımaz. Oysa hem Ege'de, hem Akdeniz'de turşusu kurulur, turşu sofraya kurulur. İster haşlayın, ister salatasını yapın, ister turşusunu. Çünkü faydalarını duyunca hepsini yapmak isteyeceksiniz.
Zira karaciğere ve öd kesesine iyi gelen, ağrıları hafifleten, yaralara ve yanık izlerine merhem olan kaya koruğunu sevmemek mümkün mü?
Hatay eşittir: Zahter
Kekiğin bir türü olan zahter, Hatay mutfağının biriciği olup geçmişi Osmanlı mutfağına kadar uzanır. Hatay'da kahvaltıdan akşam yemeğine kadar her öğünde kendine yer bulur. Akdeniz kültürü bu kadar seviyorsa, var bir bildikleri elbet. Çünkü zahterin göbek adı böbrek koruyucudur. Bununla da kalmaz akne ve sivilceleri iyileştirir, mikrop öldürür, iştah açar, çarpıntıyı bitirir, sindirime destek olur, mantar rahatslıklarına karşı savaşır.
Hatay mutfağında varsa, yenir.
Tarif için buraya buyursunlar: Zahterli ekmek
Hastalığın reçetesi: Adaçayı
Eski zamanlarda siyah çay daha popüler olmadan, kahvelerde çay yerine adaçayı içilirdi. Her ne kadar o gelenek artık çoğunlukla yok olsa da adaçayı, şimdi hastalık savar olarak bizlere anne gibi şefkat gösteriyor. Biz de pek sevmişiz ki halk olarak adeta bitkisel ilacımız kabul etmişiz. Kırıklık mı var, hasta mıyız, hemen adaçayına sarılıyoruz.
Çünkü adaçayı gizli kahraman. İltihapları ve mikropları kovalar, antioksidandır. Bu yüzden de gripte, soğuk algınlığında şifa verir. Toksin giderici yapısıyla karaciğeri temizler, menopoz sonra etkileri azaltır, idrar yolu iltihabını giderir. Daha ne olsun?
Mis gibi de kokar: Reyhan/fesleğen
Fesleğen de olur, reyhan da. Siz istediğinizi söyleyebilirsiniz. İster saksıda alın evinizin misler gibi koksun, isterseniz de yemeklere, soslara katın yumuşacık kokusuyla yemeği sarıp sarmalasın. Ama fesleğeni sadece kokusu için sevdiğimizi sanıyorsanız yanılıyorsunuz.
Çağımızın sorunu stresi azaltır, rahatlatır, baş ağrısını hafifletir, karın ağrısı ve öksürüğe iyi gelir, siyah nokta ve ağız içi yaraları yok eder, saçları ve gözleri kuvvetlendirir.
O kadar güzel faydaları var ki bugüne kadar değerini tam bilememişiz.
Güzel bir tarifi var burada: Fesleğenli humus tarifi
İlaç gibi bitki: Ökse otu
Ökse otunu romantik yanından bilsek de aslında geçmişi M. Ö. 5000 yıl öncesine kadar uzanır. Elma, armut, üzüm gibi pek çok meyvenin dallarında asalak gibi yaşayan bir ottur aslen.
Meyvelerinin ilaç yapımında kullanılması elbette tesadüf değil çünkü ökse otu kalp ve damar sağlığını destekler, hormon dengesizliğine iyi geldiğinden menopozun ve adet öncesi dönemin etkilerini azaltır, ishale iyi gelir, sara hastalığı ve astım tedavisinde kullanılır.
Aroması güçlü: Biberiye
Nanegiller familyasının bir üyesi olan biberiye için mevsim diye bir şey yoktur, yılın her dönemi biberiye bulunabilir. Akdeniz bölgesinde özellikle Hatay mutfağında sıkça kullanılır. Keskin tadı omletten ekmeğe pek çok şeyde kullanılır. Küçücük bir parçası bile aromasını hissettirmesi için yeterlidir. En çok da fırın patates ve ekmekte rastlarız kendisine.
Bu kadar kullanmamızın elbette tat dışında bir amacı var; faydaları. Biberiye nelere iyi gelmez ki? Migren ve kas ağrılarını azaltır, regl döneminde rahatlatır, sindirime destek olur, antibakteriyel yapısıyla iltihapları söker, bağışıklığı güçlendirir, beyin fonksiyonlarını ve hafızayı güçlendirir. O zaman...
Tarifi de buraya bırakalım: Biberiyeli kraker tarifi
Limona benzer, limondan farklı: Bergamot
Adana, Mersin, Hatay hattında büyük büyük bergamot ağaçlarına rastladınız mı hiç? Boyu 4 metreye kadar ulaşabilen bu ağacın meyveleri limonumsu yapıdadır. Aromasını merak edenler hazır kış gelmişken sıcacık bir bardak bergamotlu çay içebilir ve bergamot aromasıyla hazırlanan esanslarla evinin mis gibi kokmasını sağlayabilir. Bergamot elbette sadece aroma vermez aynı zamanda fayda da verir. Yatıştırıcı ve rahatlatıcı etkisinden dolayı özellikle depresyona iyi gelir, uyku sorunlarını azaltır, mikropları öldürür, böbreklerin çalışmasına destek olur.
Bergamotu hayatımıza biraz daha katsak mı?
İsmi kadar tatlı: Ebegümeci
Afili ismi hibiscus'tur. Boyu 20-30 metreye kadar çıkabilir. Ancak Akdeniz'de daha az uzunlukta yetişir. Şifası dillere destandır, yaprakları sebze, çiçekleri ise tedavi edici amaçla kullanılır. Hem isminden, hem faydalarından, halk arasında pek severiz kendisini.
Üşüten, boğazı ağrıyan, bronşit olan ona koşar, çünkü içeriğinde güçlü oranda protein ve C vitamini vardır. ağız içi ve diş eti iltihabı olan ona uzanır. Yara mı var? Yoksa burkulma veya incinme mi? Hemen bir lapa yapılır, bölgenin üstüne konur, yara kısa sürede iyileşiverir. Böyle de iyidir.
Tazesinden baharatına: Kekik
Kekiğin ilginç bir durumu var. Aslında Anadolu'nun farklı yerlerinde yetişmesine rağmen Akdeniz'e özgü olarak bilinir. Yetişmesi pek kolaydır. Biraz dikkatli bakarsanız yol kenarlarında bile kekik bitkisine rastlayabilirsiniz. Çayı içilir, kurutulup baharat olarak kullanılır, taze olarak etlere ve balıklara eklenir. Bizim mutfağımızda yeri çok özeldir.
Tıpkı Akdeniz mutfağında olduğu gibi gözbebeğimizdir. Eh Akdeniz insanı boşuna bu kadar kullanmıyor, bu güzel otun çokça faydası var elbette. Vücuda zindelik verir, akne gibi cilt problemlerine karşı tonik olarak kullanılır, yaraları iyileştirici etkiye sahiptir.
Salatası da, kavurması da mis: Turp otu
Yabani bitkiler arasında turp otu en kolay bulunanlardan biridir. Doğada kendiliğinden yetişir, beyaz çiçekler açar. Anadolu'da pek bilinmese de Ege ve Akdeniz mutfağının baş tacıdır. Yemek olarak salatasından kavurmasına farklı çeşitleri yapılır. Çünkü Akdeniz insanı bir yabani ottan bile harika lezzetler çıkarabilecek kadar doğaya yakındır, beceriklidir. Ve eğer Akdenizliler yapıyorsa bir bildikleri vardır. Sindirimi rahatlatır, karaciğeri korur, siyatik, sarılık ve romatizmaya iyi gelir.
Yorumlar
0