Minik Bir Çekirdekten Çıkıp Çikolataya Dönüşen Kakaonun Yolculuğu

''İhtiyacım olan tek şey aşk evet, ama ben küçük bir parça çikolatayı tercih ederim dostlarım, çünkü acıtmaz.''

Bundan seneler seneler önce Charles Bukowski’nin söylediği bu sözlere katılmayalım da ne yapalım? Çikolatayı biz de çok sevdik, çünkü bizi hiç ama hiç üzmedi.

Düşünelim biraz. Minicikken ağzımıza, yüzümüze bulaştıra bulaştıra yedik onu. Cep harçlıklarımızın nelere gittiği belliydi. Hatta markette, bakkalda şımarıklığın dibine vurup, ''Çikiletaa istiyorum'' diye annemizi, babamızı bezdirenlerimiz de vardı. Yüzümüzde oluşturduğu o mutluluk ifadesi büyüdükçe de eksilmedi. Kaç yaşına gelirsek gelelim ceplerimizi aynı heyecanla çikolatayla doldurduk.

Başımız ağrıdı, canımız sıkıldı, elektrik gitti, sevgilimiz terk etti. Elimiz hep çikolataya gitti. Peki, seni bu kadar mutlu eden, tadı böylesine nefis şeyin nasıl elde edildiğini hiç düşündün mü sevgili okur?

O paketin arkasında müthiş bir dönüşüm hikayesi ve emek saklı. Hadi ambalajını sıyıralım.

İçindekiler

• Kakao ve çikolatanın tarihi

Bu kısmı anlatmamak olmaz. Kakao çekirdeğinin tarih boyunca geçirdiği serüven oldukça uzun. O yüzden koltuklarınıza yaslanın. 4000 yıllık bir geçmişi dinlemeye hazır olun.

Kakaonun Latince’deki adı "Theobromo Cacao". Yani "Tanrıların gıdası". Yıllarca birçok hastalığın tedavisinde kullanılmış ve bu adı almış. Kaynaklar kakaonun çıkış yerini Honduras, Ula Vadisi olarak gösteriyor. Tarihçiler bu minik köyün çikolatanın gerçek beşiği olabileceğine inanıyorlar.

Mayalar, kakaoyu tarımda ilk kez kullanan topluluk olarak biliniyor. Ayrıca dinlerinin temeline kakao ağacının üzerine oturtmuşlar. Mayalar'da, kakao ağacı güneşli zamanların gelişinden önce rüzgarın dört yönünü belirtmek amacıyla Karanlık Çağ günlerinde ekilen kutsal ağacı temsil ediyor.

Hatta köleliğin hüküm sürdüğü Maya ve Aztekler’de kakao para birimi olarak kullanılıyor. O dönemlerde; 1 kakao çekirdeği = 1 domates, 4 kakao çekirdeği = 1 bal kabağı, 10 kakao çekirdeği = 1 tavşan, 100 kakao çekirdeği = 1 köle değerini taşıyor. Günümüzde ise 100 kakao çekirdeğinden ortalama 110 gram yani bir tablet çikolata elde ediliyor.

Mayalar'ın düşüşe geçişiyle kakaoda değerini yitirmeye başlıyor. Daha sonra Aztek medeniyetinde eski değerini yeniden kazanıyor. 14.yüzyılın sonlarında Kristof Kolomb’un keşifleri sırasında Aztekler tarafından ona kakao hediye ediliyor.

Bundan sonra kakao ve çikolatanın Avrupa’ya açılan yolculuğu başlıyor. Kakao, İspanya’ya taşınıyor. Çekirdekler, Aztekler'in teknikleriyle işleniyor. İlk başlarda ekonomik değeri için işlense de daha sonra ilaç olarak kullanılmaya başlanıyor. Yine İspanya’da ilk kakaolu içecek yapılıyor ve tüm dünyadan sırrı saklanıyor. Daha sonra içine şeker kamışı, bal ve tarçın giren kakaonun, çikolata olmaya başlaması sır olarak kalmıyor ve tüm dünyaya yayılıyor.

Geliştirdikleri damak tadı ve aromalar bugünkü çikolata reçetemizin temelini oluşturuyor. Vee dünyayı fethedecek güzellikteki çikolatalar böylelikle ortaya çıkmaya başlıyor.

Bu buluş, sanayinin gelişmesi, kakao üretimindeki artışla birlikte boyut atladı ve gördüğümüz tablet (katı) haldeki çikolatalara dönüştü. Çikolata minik dükkanlardan çıkıp, büyük fabrikalarda üretilmeye başlandı. Kakao işçiliği ne yazık ki giderek daha ucuz ve acımasız hale geldi. Kakao ve çikolataya, tıp dünyasındaki değerini yavaş yavaş kaybetti. Keyif ve hazzın vazgeçilmez yiyeceği haline geldi.

Tarihsel sürecinden sonra şimdi gelelim nasıl elde edildiğine...

• Kakao nasıl üretilir?

Kakao, kakao ağacının kocaman meyvesi. Bu ağaçları yetiştirip, meyve vermelerini sağlamak büyük bir emek istiyor. Tıpkı bir bebeği büyütür gibi bakıyor kakao işçileri bu ağaçlara.

Ağaçları yetiştirmek ve kaliteli meyveler elde edebilmek için sabit ısılara, aynı toprak çeşidine ihtiyaç duyuluyor. Elde edilen meyveler ise farklı renklerde ve boyutlarda. Olgun bir kakao meyvesinin içinde yaklaşık olarak 50-60 adet çekirdek bulunuyor. Bu çekirdeklerden mis kokusundan tanıdığımız kakao elde ediliyor.

Kakao yetiştirilmesinden tutun, toplanmasına kadar fabrikasyon hale gelmeyen nadir bitkilerden. Çünkü meyveler ağaçların gövdesine yapışık bir biçimde büyüyor. Sürekli kontrol altında tutulması gerekiyor. Özellikle Afrika’daki minik çiftliklerde kakao yetiştiriciliği oldukça yaygın. Burada yaşayan aileler tüm fertleriyle birlikte kakao üretiyor ve geçimlerini bundan sağlıyorlar.

Ne yazık ki bu bölgelerde üretim büyük markaların tekelinde. Kakao işçileri, gözleri gibi baktıkları kakaodan üretilen çikolatadan bir haber. Bu işçilerin hayatlarını daha önce sizlerle paylaşmıştık ama bir kez daha hatırlatalım. İngilizce bilmenize çok gerek yok. Gözlerindeki ifadeden şaşkınlık ve mutluluklarını görebilirsiniz. Her gün yediğimiz çikolata ve kakaonun bir de böyle bir yönü var...