Aşure Tarifi

Muharrem ayının 10. gününe denk gelen aşure ayı bolluk ve bereketin de simgesi. Diyanet'in dini günler takvimine göre, Muharrem ayının 10. günü kabul eden aşure günü 2025 yılı için 26 Haziran perşembe günü başlayacak ve 5 Temmuz Cumartesi gününe kadar devam edecek. Halk arasındaki inanca göre, aşure günü alışverişinde mutfağa çeşitli erzaklar alınır ve 1 sene boyunca da mutfak bereketli olur. Aşure günü öncesinde hazırlıklarımızı yapmayı unutmayalım. :)

İçinde tahıllar, kuru ve taze meyveler, kuruyemişler, baklagiller kullanılarak hazırlanan aşurenin hikayesi de en az lezzeti kadar etkileyici. Hikayeye göre Nuh, Büyük Tufan'dan sonra Nuh'un Gemisi'nde kalan son malzemeleri bir araya getirerek böyle bir lezzet hazırlıyor. Aşure de o zamanlardan günümüze benzer şekilde hazırlanmaya devam ediyor. Bol bol yapıp komşulara, akrabalara, arkadaşlara ve imkan dahilinde diğer birçok insana dağıtılması ise en güzel yanı. 

Alevi kültüründe de çok özel bir yere sahip olan aşure, Kerbela Savaşı'nda Hz. Hüseyin'in ve arkadaşlarının şehit edildiği günde yapılan bir matem çorbası. İçinde hiçbir hayvansal ürün bulunmamasının da bu noktada büyük bir önem taşıdığı söyleniyor.

Bu iki bilinen hikayesi dışında bazı kaynaklara göre Aşure Günü gerçekleşen farklı dini olaylar da var. Hz. Musa'nın Kızıldeniz'i ikiye yararak Firavun'dan kurtulması, Hz. Yunus'un balığın karnından kurtulması ve Hz. İbrahim'in Nemrut'un ateşinden kurtulması gibi olayların da Aşure Günü'nde gerçekleştiğine inanılıyor. Bu özel gün, anıldığı her hikayesinden de anlayabileceğiniz gibi dini olarak oldukça değerli. Siz de bu gün kapsamında sevdiklerinizle, komşularınızla, ihtiyaç sahipleriyle yaptığınız aşureleri paylaşmayı unutmayın, bereketiniz ve huzurunuz bol olsun.

1 kilogram kadar aşure yapacaksanız ve içine ne kadar şeker koyacağınıza karar veremiyorsanız kısa bir açıklama yapmak isteriz. Elbette, yapacağınız aşurenin şeker miktarını damak tadınıza, kişisel tercihlerinize bağlı olarak ayarlamanız en doğrusu olacaktır. Özellikle aşurenin içine ekleyeceğiniz kuru ve taze meyveler de aşureye tatlılık katacağından şeker miktarını eklediğiniz diğer malzemeleri de göz önünde bulundurarak ayarlamanız önemli. 1 kilogram aşure malzemesi için yaklaşık olarak 2 su bardağı (500 gram) kadar şeker kullanabilirsiniz. Ancak aşure yaparken şekeri son aşamalara doğru eklerseniz daha iyi olacaktır. O zamana kadar da eklediğiniz diğer tatlı malzemelerle birlikte aşurenin tadını ara ara kontrol ederek tam damak tadınıza uygun tatlılıkta bir aşure hazırlayabilirsiniz. Günümüzde rafine şeker tüketmemesi gereken kişiler tarafından tamamen rafine şekersiz halde de aşure hazırlamak mümkün, bizden hatırlatması.

Evet, aşurenin içine limon kabuğu konabilir. Elinizde varsa limon kabuğunu beyaz kısmı gelmeyecek şekilde rendeleyerek ya da küçük parçalar halinde keserek aşureye ekleyebilirsiniz. Bu, aşureye ferah bir aroma katacaktır. Ancak dikkat, limon kabuklarını aşureyi ocaktan almadan kısa bir süre önce koymalısınız. Eğer aşure ile birlikte fazla pişerse acımsı bir tat bırakabilir. Aynı şekilde elinizde varsa ve aromasını beğeniyorsanız aşureye portakal kabuğu da ilave edebilirsiniz.

Aşure yapmanın püf noktalarından biri de aşure buğdayını yeteri kadar pişirmek. Peki, aşure için buğday nasıl hazırlanır? gelin cevabını verelim. Öncelikle bol suyla iyice ovalayarak yıkadığınız buğdayın üzerine sıcak su ekleyerek kısık ateşte pişirin. Suyunu çekince tekrar ölçüsüne göre ekleyerek pişirmeye devam edin. Daha kısa sürede pişmesini sağlamak için bir gece önceden ıslatarak bekletebilirsiniz. Peki, aşure buğdayı nasıl ıslatılır? diye sorabilirsiniz. Üzerini geçecek kadar su ekleyip oda sıcaklığında bir kenarda bekletmeniz yeterli olur.

Aşure tarifini hazırlarken haşlanmış nohut ve fasulye kullanmanızı öneririz. Böylece daha kısa sürede hazırlamış olursunuz. Eğer önceden hazırlık yapmadıysanız nohutları tencerede 30 dakika, düdüklü tencerede 20 dakika kadar haşlayabilirsiniz.

Aşure yapanların aklındaki en büyük sorulardan biri de aşurenin nasıl süsleneceği yönünde. Bereketin simgesi aşureyi yaptıktan ve kaselere boşalttıktan sonra ona görsel bir albeni kazandırmak için onu farklı malzemelerle süsleyebilirsiniz. Çok fazla değişiklik gösterse de bizim önereceğimiz aşure süsleme malzemeleri ise şunlar: Kuş üzümü, ceviz içi, kuru üzüm, badem, tarçın, nar taneleri, Hindistan cevizi, Antep fıstığı, kuru incir, fındık... Tabii damak zevkinize göre bunları değiştirebilirsiniz.

Kıvamı, şeker oranı bir de renginin kararmaması aşurenin en önemli noktaları. Kararmaması ve aşurenin beyaz olmasının püf noktası için de yapılacak birkaç yöntem var aslında. Peki, "Aşure neden kararır?" Gelin tüm sırlarını anlatalım. Örneğin; aşure yaparken içine girecek malzemelerin sıralaması oldukça önemli. Buğdaylar önce bol suda pişmeli. Ardından içine sırasıyla diğer bakliyatlar, kuru meyveler, şeker ve ardından da kuru yemişler ilave edilmeli. Buğday başta olmak üzere tüm bakliyatları bol bol suda en az 3-4 kez yıkamak şart. Kararmadan aşure yapmak için "Aşure nasıl beyaz olur?" konusunda birçok püf noktasına dikkat etmek gerekir, sizi şöyle alalım: Aşurenin Kararmaması İçin Ne Yapılır?

Diyelim ki aşurenizin tüm yapım aşamalarını tamamladıktan sonra tadına bakmak aklınıza geldi ve tatlının sizin için çok şekerli olduğunu fark ettiniz, peki bu durumda ne olacak? Bunu da hemen açıklayalım: Aşure tencerenizin altını yeniden açın ve içine sıcak su ilave edin. Fazla şeker yüzünden kıvamı da koyulaşacak olan aşureyi yeniden tam kıvamında bir hale getirmek için yapabileceğiniz en pratik çözüm bu. "Aşure şekerli olursa ne yapılır?", "Aşurenin şekeri nasıl ayarlanır?", "Şeker yüzünden koyu kıvamlı olan aşurenin kıvamı nasıl tutturulur?" gibi aklınıza takılan tüm soruların daha detaylı açıklamalarına şu içeriğimizden ulaşabilirsiniz: Aşure Şekerli Olursa Ne Yapılır? Ayrıca aşurenizi toz şeker yerine pekmez ekleyerek de tatlandırabilirsiniz. Peki "Pekmezli aşure nasıl yapılır?" diyorsanız da sıcak suyu eklediğiniz aşamada damak zevkinize göre pekmezi de ekleyebilirsiniz.

Aşure sulu olursa bunun nedeni içindeki malzemelerin ve suyun dengesizliğidir. Bu nedenle içerisine elinizde varsa biraz daha buğday ya da pirinç ilave ederek ocağa yeniden alabilirsiniz. Yoksa "Nişastalı aşure nasıl yapılır?" diye merak edenler için altın değerinde bir yöntem! Suyla biraz nişasta açarak ocaktaki aşurenizin içerisine dökebilir, kıvamı yoğunlaşana kadar pişirebilirsiniz. Eğer aşurenin koyu olursa biraz su ile açabilirsiniz. Aşurenin rengi içerisine konan meyveler ve malzemeler nedeniyle koyulaşabiliyor. Özellikle ceviz, fındık gibi yemişleri bakliyatlarla birlikte atarak pişirmek rengine etki ediyor. Yemişleri içerisinde piştikten sonra ya da süsleme aşamasında eklemek, kuru meyveleri pişme aşamasının sonunda eklemek renginin berrak kalmasını sağlayacaktır. 

Aşurenin pişme süresi yaklaşık 2 saattir. Eğer malzemeleri geceden ıslatırsanız bu süreyi azaltabilirsiniz. Aşureyi kısık ateşte aşamalı olarak pişirmenizi öneririz.

Aşure tatlısı başlı başına doyurucu bir tatlı olsa da kalabalık misafirleriniz için aşurenin yanına poğaça, kakaolu kek ya da lokmalık kurabiyeler ikram edebilirsiniz.

Aşureyi hazırladınız, servis kaselerine koydunuz. Ardından "Aşureyi nasıl saklayacak, nasıl muhafaza edeceksiniz?, Aşure dışarıda bozulur mu?" gibi sorular aklınıza gelebilir. Öncelikle aşure soğumadan asla buzdolabına kaldırmayın. Kıvamı bozulacaktır ve çabuk ekşiyecektir. Eğer hemen tüketecekseniz kaselerle dolaba kaldırabilirsiniz. Birkaç gün sonra tüketecekseniz ise ağzı kapalı kaplar içinde dolaba kaldırmanızı öneririz. Bu sırada akıllara en çok merak ettiğimiz soru gelir: "Aşure buzdolabında ne kadar dayanır?" Hazırlamış olduğunuz aşureleri uygun koşullarda buzdolabında saklayarak en az 2 gün içinde tüketmelisiniz. Kısa sürede tüketmeyecekseniz ve en pratik şekilde "Aşure buzlukta saklanır mı?" diyorsanız da dondurucuda saklamak için ağzı kapalı kap ya da buzdolabı poşeti tercih edebilirsiniz. "Donmuş aşure nasıl ısıtılır?" diye düşünürseniz da aslında tekrar ısıtmanıza hiç gerek yoktur. Tatlınızı tüketmeden önce ise en az 6 saat önceden buzdolabı kısmına indirin ve afiyetle tüketin.

Hazırladığınız aşureleri buzlukta ya da konserve şeklinde hazırlayarak uzun süre saklayabilirsiniz. Tüketmeden önce donmuş aşureyi tekrar ısıtmanıza hiç gerek yok. 1 gün önceden buzdolabının +4 derece kısmında bekleterek çözünmesini sağlayabilirsiniz. Konserve aşureleri vakumlayarak 6 ay kadar serin ve kuru bir ortamda saklayabilirsiniz.

Aşure günü geldi, hazırlıklara başladınız ama bir yandan da diyettesiniz. 1 porsiyon aşure 484 kaloridir. Aşurenin diyete uygun olması için içerisine ekleyeceğiniz toz şeker miktarını azaltabilir, üzerine süsleme olarak ekleyeceğiniz kuru incir, kuru kayısı ve kuru üzüm gibi şeker oranı yüksek meyveleri az miktarda ekleyerek tüketebilirsiniz.

Aşurede kullanılan nohut ve kuru fasulye, pişme süresini kısaltmak ve daha kolay haşlanmalarını sağlamak için bir gece önceden (en az 8 saat) soğuk suda ıslatılmalıdır.

Rafine şeker yerine pekmez (üzüm ya da dut), bal (pişirme aşamasında değil, ılıkken eklenmeli), hurmayı püre hâline getirip tatlandırıcı olarak kullanabilirsiniz.

Aşure oda sıcaklığına geldiğinde veya soğuk olarak servis edilir.

Eğer aşure çok tatlı olduysa:

• Biraz sıcak su ekleyip birkaç dakika daha kaynatabilirsiniz.

• Ek olarak haşlanmış buğday veya pirinç ekleyebilirsiniz.

• Tatlandırıcı etkisi olmayan birkaç damla limon suyu katabilirsiniz.

Eğer aşure fazla sulu olduysa:

• Biraz daha haşlanmış buğday veya kuru meyve ekleyebilirsiniz.

• Tencerenin kapağını açarak kısık ateşte biraz daha kaynatabilirsibiz.

• 1 yemek kaşığı nişasta (biraz suyla açılmış) kıvam için kurtarıcı olabilir.

• Eğer hemen servis edilecekse, buzdolabında birkaç saat bekletmek de koyulaştıracaktır.