Gluten Nedir, Glutensiz Beslenme Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?

• Gluten nedir?

Bitkisel kaynaklı glutenin ve gliadin isimli iki farklı proteinin suyla birleşiminden oluşan esnek ve kıvamlı bir madde olan gluten, tadına doyamadığımız hamur işlerine yapısını ve tadını kazandırırken çorba ve soslarda hatta pek çok sütlü tatlıda o kıvamlı yapıyı oluşturmayı sağlar. Gluten hakkında bilinmesi gerekenler arasında kesinlikle yer alan bir şey varsa o da glutenin, üretimde aklımıza gelmeyecek pek çok alana girmesidir.

Gluten buğday, yulaf, arpa, çavdar gibi hububat tahıllarında bulunan bir madde olmasına karşın kıvam artırıcı, nem tutucu ve yapıştırıcı özelliği nedeniyle sakız, diş macunları, bazı kozmetik ürünleri hatta deterjanlar gibi ürünlerde kullanılmaktadır. Hatta çok uç gelse de kabuklu yemişlere lezzet kazandırma amacı ile tuzlama işlemi glutenin yardımı ile yapılmakta. Görüldüğü üzere glutenden uzak durmak epeyce zor.

• Çölyak hastalığı nedir, nasıl oluşur?

Birçok güzel şeyin sebebi olarak gösterebileceğimiz gluten, birçokları için de zehir anlamı taşıyor. Bunların arasında en fazla bilineni çölyak olmakla beraber, çölyak olmayan gluten alerjisi gibi daha sık görünen ve buğday alerjisi gibi daha seyrek rastlanan besin intoleransları bulunuyor.

Çölyak hastalığına sahip bireylerde gluten içeren besin tüketimi, direkt olarak ince bağırsağı tahrip ederken çölyak olmayan gluten intoleransında bağırsaklar hasar görmüyor. İki durum için de geçerli olan tek bir tedavi şekli glutensiz diyet.

Mide krampları, şişkinlik ve sindirim bozuklukları gibi benzer belirtilerle ortaya çıkan bu iki rahatsızlığın teşhisi birçok farklı rahatsızlıkla karıştırılması sebebiyle epeyce zor. Eskiden 10000 kişide 1 görüldüğü düşünülürken sayı %1'lere düşmüş durumda. İnce bağırsakta yarattığı rahatsızlıktan ötürü emilimi epeyce azaltan bu iki durum tedaviye (glutensiz diyete) başlanmadığı takdirde kanser de aralarında olmak üzere birçok hastalığa zemin hazırlıyor.

• Gluten intoleransı olanlar ve çölyak hastaları neleri yememeli?

Gluten hassasiyetine sahip olanların doğal olarak gluten içeren tüm besinlerden uzak durması gerekiyor. Öncelikle buğday, arpa ve çavdar ile yapılan pizza, ekmek, makarna ve diğer gıdalardan mümkün mertebe kaçınmaları ilk sırada geliyor. Unla yapılan her türlü hamur işi, kek, kurabiye, pastalar da dolayısıyla uzak durulması gereken yiyeceklerin arasında.

Bunların haricinde bira, bulyonlar, kahverengi pirinç şurubu, kremalı sebze, tavuk kızartma, pastırma, takviyeli gıda nişastası, aromalı kahveler ve bazı bitkisel çaylar, kıvam arttırıcı gıda kimyasalları da hayatlarından çıkarmaları gerekiyor.

Ancak glutenden uzak durmak zorunda olanların da afiyetla yiyebileceği birçok tarif var. Şu tarifleri gönül rahatlığıyla yapabilir ve tüketebilirsiniz: Gluten İntoleransı Olanlar ve Çölyak Hastaları İçin 10 Glutensiz Tarif

• Glutensiz hayat nasıl olur?

Glutensiz bir diyet oluşturmak yukarıda saydığımız sebeplerden dolayı epeyce zor. Çölyak ya da çölyak olmayan gluten intoleransı hastalarının büyük bir yüzdesi gluten diyetine başladıktan sonraki birkaç hafta içerisinde şikayetlerinde azalmalar olduğunu belirtmelerine rağmen küçük bir yüzdede gluten kaçaklarından ötürü herhangi bir iyileşme görülmemiş.

Kısaca gluten içeren buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi besinlerin yerine mercimek, mısır, pirinç, patates, soya fasulyesi gibi ürünler koymak yeterli değil. Her hastanın etiket okuma alışkanlığını geliştirmesi gerekiyor. Aşırı derecede hassas olan bireylerde masum gibi görünen, gluten içeren diş macunu ya da bakım kremi gibi ürünler bile sorunlarını arttırabilir. Glutensiz diyet yapanlara yiyecek hazırlamada kullandıkları eşyaları bile ayırmaları tavsiye edilenler arasında.

• Gluten diyeti nasıl yapılır, kilo verdirir mi?

Hollywood starlarınca hızla kilo verdirdiği gerekçesi ile yapılan glutensiz diyete gelince... Glutensiz diyetle beraber kilo verimi gerçekleşir fakat bunun en büyük sebeplerinden biri yiyecek alternatiflerinin oldukça kısıtlanmasıdır. Bu sebeple ilk başta kilo verimi olsa da kalıcı ve verimli bir sonuç elde etmek mümkün değildir. Olası yanlış besin seçimleriyle yetersiz beslenme meydana gelebilir ve bu da ileride çok ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.

Siz de içerisinde gluten taşıyan gıda maddelerinden olan yiyecekleri tükettiğinizde sindirim problemleri yaşıyorsanız bir an önce doktorunuzla görüşmenizi tavsiye ederiz. Doktorunuzla görüşmeden başlayacağınız glutensiz bir diyet size yanlış test sonuçları kazandıracaktır. Çölyak ya da çölyak olmayan gluten intoleransından muzdarip olan hastaların olası vitamin ve mineral eksikliklerinden dolayı sıkı kontrollerden geçirildiklerini aklınızdan çıkarmayın. En iyisi doktor ve diyetisyenlerin yardımı ile kişiye özel bir diyet oluşturmak ve bu diyete sadık kalmak.

Son olarak, glutensiz tarifler arıyorsanız şu yazımıza da bekleriz: Glutenden Uzak Duranların Yeni Favorisi Olacak 10 Glutensiz Tatlı Tarifi