Yaban Mersini Nerede Yetişir? Türkiye’de Yetişen Bölgeler ve Özellikleri

Son yıllarda sağlıklı yaşam trendlerinde öne çıkan, bilimsel araştırmalarda “süper gıda” olarak anılan yaban mersini (blueberry), hem lezzeti hem de içerdiği antioksidanlar sayesinde dünya çapında büyük ilgi görüyor. Türkiye’de de üretimi giderek artan bu meyve, özellikle Karadeniz Bölgesi’nde tarımsal potansiyeliyle dikkat çekiyor.

Küçük taneli, mavi-mor renkli yapısıyla sofraları süsleyen yaban mersini, sadece besleyici değil aynı zamanda ekonomik açıdan da değerli bir ürün. Peki yaban mersini nedir, Türkiye’de nerelerde yetişir ve nasıl yetiştirilir? Gelin adım adım inceleyelim.

İçindekiler

• Yaban mersini nedir?

• Yaban mersini, Fundagiller (Ericaceae) familyasına ait çok yıllık bir çalı bitkisidir.

• Küçük, yuvarlak, mavi-mor renkte meyveleri vardır. Meyvelerin kabuğunda bulunan mumsu tabaka, onlara mat ve kadifemsi bir görünüm kazandırır.

• Dünya mutfaklarında blueberry adıyla bilinir. Özellikle Kuzey Amerika’da yoğun üretim yapılmaktadır.

• Meyvesinin tadı hafif ekşimsi, tatlımsı ve aromatiktir. Bu özelliği sayesinde tatlılarda, içeceklerde ve taze atıştırmalık olarak tercih edilir.

• Yaban mersini aynı zamanda yüksek antioksidan içeriğiyle de bilinir.

• Yaban mersini nerede yetişir?

• Yaban mersini, dünyanın kuzey yarımküresinde serin ve nemli iklimlerde doğal olarak yetişir. Kuzey Amerika, Kanada ve Avrupa’nın serin bölgeleri ana üretim alanlarıdır.

• Türkiye’de en çok Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, özellikle Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun illerinde yetiştirilir.

• İç Anadolu’nun yüksek rakımlı serin bölgelerinde (örneğin Sivas, Erzurum çevresi) küçük çaplı üretim yapılmaktadır.

• Batı Karadeniz’de de (Bolu, Düzce) deneme bahçeleri kurulmuştur.

• Yaban mersini, serin ve nemli iklimleri sever.

• Yazları aşırı sıcak geçen bölgelerde verim düşer.

• Yüksek rakımlarda daha kaliteli meyve elde edilir.

• Asidik (pH 4.5–5.5) ve organik madde bakımından zengin topraklarda iyi yetişir.

• Kireçli topraklarda gelişimi zayıflar.

• Toprağın geçirgen olması gerekir; kökler suyun içinde kalmamalıdır.

• Son yıllarda Tarım Bakanlığı desteğiyle Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde ticari yaban mersini bahçeleri kurulmaya başlanmıştır.

• Yaban mersini nasıl yetiştirilir?

• İklim: Yaban mersini serin ve nemli iklimleri sever. Yaz aylarında sıcaklıkların çok yükselmediği bölgeler idealdir. Donlara karşı dayanıklı olsa da ilkbahar geç donları çiçeklere zarar verebilir.

• Toprak isteği: Bitkinin sağlıklı gelişmesi için asidik toprak şarttır (pH 4.5–5.5). Bu nedenle fidan dikimi öncesinde toprak analizi yapılmalıdır.

• Dikim:

  • Genellikle fidanla yetiştirilir.

  • Dikim zamanı ilkbahar veya sonbahardır.

  • Fidanlar arası 1–1,5 metre, sıra arası 2–2,5 metre bırakılarak dikim yapılır.

• Sulama:

  • Kökleri yüzeye yakın olduğu için düzenli sulama ister.

  • Toprak nemli tutulmalı ancak su birikmesine izin verilmemelidir.

  • Damla sulama sistemi tercih edilir.

• Gübreleme:

  • Azot, fosfor ve potasyum desteği gerekebilir ancak fazla gübre kök yapısını olumsuz etkileyebilir.

  • Organik gübre ve malçlama toprağın verimliliğini artırır.

• Budama:

  • Verimli bir hasat için her yıl budama yapılmalıdır.

  • Yaşlı ve verimsiz dallar çıkarılarak genç sürgünlerin gelişmesi sağlanır.

• Hasat:

  • Meyveler yaz ortasından sonbahara kadar olgunlaşır.

  • Olgunlaştığında kabuk mavimsi mor renge döner.

  • Elle toplanır, narin yapısı nedeniyle dikkatli taşınması gerekir.

?? Not: Türkiye’de yaban mersini üretimi hâlâ gelişim aşamasındadır. Ancak özellikle Karadeniz Bölgesi, iklim ve toprak yapısıyla bu meyvenin tarımında gelecekte önemli bir merkez olma potansiyeline sahiptir.

• Yaban mersini yetiştiriciliğiyle ilgili sık sorulan sorular

• Yaban mersini ile blueberry aynı mı?

• Evet, yaban mersini dünya literatüründe blueberry olarak bilinir. Türkiye’deki bazı yerli türler farklı isimlerle anılsa da tarımsal üretimde kullanılan çeşitler genellikle blueberrydir.

• Yaban mersini Türkiye’de hangi illerde yetişir?

• En yoğun üretim Karadeniz Bölgesi’nde (Rize, Trabzon, Artvin, Giresun) yapılmaktadır. Ayrıca Batı Karadeniz’de (Bolu, Düzce) ve İç Anadolu’nun serin bölgelerinde de üretim denemeleri vardır.

• Yaban mersini saksıda yetişir mi?

• Evet, uygun asidik toprak ve düzenli bakım sağlandığında balkon ve bahçelerde saksıda yetiştirilebilir. Ancak verimli olması için özel torf karışımı gerekir.

Kaynaklar

• PubMed – Blueberry cultivation and health research

• FAO – Küçük meyveler üretim raporu

• Tarım ve Orman Bakanlığı – Yaban mersini yetiştiriciliği kılavuzu