Hani can çıkar huy çıkmaz derler ya, bazı şeyler var ki çocukken nasıl öğrendiysek ömrü billah değiştirmiyoruz. 7’sinde neye inandıysak 70’inde de onu sürdürüyoruz. Bir düşünün, hayatta daha fazla hırs yaptığınız, inat ettiğiniz ne var?
Mesela akşam yemeğinde her zamankinin aksine farklı bir sebze denemekten kaçınıyor, her zaman gittiğimiz köfteciye gitmek yerine yeni bir mekan keşfetmekten uzak duruyoruz.
Değişikliğe açık olmakta fayda var. Zira herkesten, her şeyden, her yaşta bir şey öğrenebilir insan. Bunu kabul ettiğinde bak nasıl değişiyor hayatın döngüsü.
Gelin bu da ilk adım olsun; çünkü yemek yeme eyleminin kendisi hep yeni baştan başlayan bir döngü değil mi? Bakalım aslında yıllardır neleri yanlış biliyormuşuz.
"Yağların hepsi sağlıksız olduğu için bütün yağlardan uzak durmalısın"
Neden yanlış: Tıpkı protein ve karbonhidrat gibi vücudun yağa da ihtiyacı vardır. Yağ erkeklik ve kadınlık hormonlarından büyümeye kadar pek çok aşamada vücudumuzun gelişimi için gereklidir.
Doğrusu: Mısırözü, ayçiçeği, margarin vb. yağlardan ve içinde trans yağ bulunan hazır paketli ürünlerden uzak durun. Sofranızda tereyağı ve zeytinyağının yanı sıra ceviz, somon, keten tohumu, fındık gibi iyi gıdalara yer açın.
"Ayçiçek yağı, mısırözü yağı vb. yağlar bitkisel olduğundan zararsızdır"
Neden yanlış: Evet sıvı yağlar bitkiseldir; ancak bitkisel olduğu onun iyi olduğunu göstermek için yeterli değildir. Ayçiçek yağı, mısırözü yağı gibi yağların yüksek ısıda yapısı bozulur ve trans yağa dönüşürler. Bu da kalp-damar sorunlarından kansere kadar pek çok ciddi rahatsızlığa neden olabilir.
Doğrusu: Kızartma yerine fırında yağsız ızgara tercih edebilir veya kızartma için fındık yağı gibi yağları tercih edebilirsiniz. Yemeklerde ve kahvaltıda zeytinyağı ve tereyağı kullanabilirsiniz.
"Her sabah kahvaltıda corn flakes yiyorum"
Neden yanlış: Birincisi kahvaltı, uzmanların da dediği gibi gerçekten günün en önemli öğünüdür. Vücut, güne başlamak için gerekli olan enerjiyi ve vitaminleri alır. İkincisi paketlenmiş ürünler dünyanın en sağlıklı şeyi değildir. Corn Flakes’lerin içerisinde trans yağlar, früktoz şurubu, tatlandırıcı, koruyucu gibi çok sayıda katkı maddesi bulunur. Her kahvaltıda tüketilmez.
Doğrusu: Sabahları yumurta, peynir, zeytin, mevsim sebzeleri ve isterseniz çavdar ya da tam buğday unlu ekmekle yapılan kahvaltı size gereken enerjiyi vereceği gibi sizi uzun süre de tok tutar.
"Spordan sonra veya akşam 7’den sonra yemek yenmez"
Neden yanlış: Uzun saatler aç kalmak hiç de doğru bir yaklaşım olmadığından ana öğünlerin yanı sıra ara öğünlerde de yemek yemek gereklidir. Bu nedenle yemeğinizi geç saatlerde de yiyebilirsiniz. Özellikle spor yapanların, spordan sonra tavuk, et gibi protein bazlı gıda tüketmeleri gerekir.
Doğrusu: Yatmadan 1-2 saat önce yemeyi kesmek ve ağır yememek koşuluyla yaşam tarzınıza göre akşamları da yemek yiyebilirsiniz. Tercihen ızgara et, salata gibi hafif öğünler sizi güzel bir uykuya hazırlayacaktır.
"Zayıflamak istiyorsan karbonhidratı keseceksin hocam"
Neden yanlış: Karbonhidratlar kan şekerini ayarlamadan beynin glikoz ihtiyacını karşılamasına kadar vücudumuzda çeşitli görevleri var. Ancak poğaça, beyaz ekmek, pirinç gibi basit karbonhidratlar hızla kana karıştığından kısa süreli tokluk verip, çabuk acıkmanıza neden olur. Karbonhidratlar iyi bir lif kaynağıdır.
Doğrusu: Tam tahıl, bulgur, çavdar gibi kompleks karbonhidratlar iyi bir lif kaynağıdır. Abartmamak koşuluyla gerçekten ihtiyacınız olan miktar kadar tüketebilirsiniz.
"Kola falan zararlı ama meyveli soda iyidir, gönül rahatlığıyla içebilirsin"
Neden yanlış: Aromalı içecekleri severiz. Ancak karpuzlu soda istediğinizde gerçekten o sodanın içinde karpuz olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz; çünkü bu tip içeceklerde aromayı sağlamak için tatlandırıcılar kullanılır. Tatlandırıcı, koruyucu gibi katkı maddeleri sağlık için çok zararlıdır.
Doğrusu: Soda vb. içecekleri sade olarak tercih edin. Aroması yerine meyvenin kendisini tüketin veya sodanızın içine limon ya da meyve suyu sıkın.
"Meyveyi dilediğin kadar tüketebilirsin"
Neden yanlış: Meyve yararları kadar fazla tüketildiğinde zararları da olan bir gıdadır. Meyve aslında şekerli bir besin olduğundan çok tüketilmesi doğru değildir.
Doğrusu: Beslenme uzmanına danışarak farklı meyvelerden günde 2-3 adet tüketebilirsiniz.
"Balık yanında yoğurt yenmez"
Neden yanlış: Çocukluğundan beri bu sözle büyüyen kaç kişiyiz? Çok eski bir şehir efsanesi olan bu söz aslında tam olarak doğru değil. Balığın taze olup olmaması burada önemli, yoksa yoğurt-balık ikilisinin bir araya gelmesi değil. Yoksa rakı sofralarında haydariden bir kaşık alıp, ardından bir de ağzımıza balık atabilir miydik?
Doğrusu: Yoğurtla balığı aynı sofrada tüketecekseniz balığın taze olmasına dikkat edin.
"Yağsız yemek yapılmaz, yapılsa da yemek güzel olmaz"
Tereyağsız Sufle Tarifi
"Yiyecek ve içeceklerde şeker yerine tatlandırıcı kullanılabilir, hiç sıkıntı olmaz"
Neden yanlış: Şeker yerine tatlandırıcı kullanımı çok yaygın; ancak masum gibi görünen tatlandırıcı, şeker kadar, hatta belki şekerden bile daha zararlı. Tatlandırıcının içinde bulunan katkı maddeleri arasında hepimizin kulağına bir şekilde çalınan aspartam da var. Aspartamın kansere neden olduğu henüz kanıtlanmasa da sağlığı çok ciddi şekilde tehdit ettiği artık herkesin bildiği bir gerçek. Üç beş kalori az almak için vücudunuza kimyasal tatlandırıcıları almak istiyor musunuz gerçekten?
Doğrusu: Şeker alternatifi olarak sunulan tatlandırıcılar zararlı kimyasallar barındırır. Bu nedenle çay vb. içeceklerdeki şeker oranını azaltabilir veya bal, keçiboynuzu pekmezi gibi doğal tatlandırıcılara yönelebilirsiniz. Mesela keçiboynuzu pekmezli kek denediniz mi hiç?
"Büyüme ve gelişim için süt kendi başına yeterlidir"
Neden yanlış: Özellikle son yıllarda sıkça karşımıza çıkmaya başlayan bir rahatsızlık var: Laktoz intoleransı. Nedir bu? Sütte bulunan laktoz şekerinin sindirilememesidir. Bununla ilgili de sütün gerekliliği üzerine çok ciddi bir tartışma başladı. Zira inek sütünün bizim değil, ineğin yavruları için olduğunu, doğanın dengesini bozduğumuzu iddia eden uzmanlar dahi mevcut. Hararetli tartışmalara hiç girmeden süt içmekle ilgili bir yanlışı düzeltelim. Hiçbir süt ürününü tüketmeden sadece süt içmek, sandığınız kadar faydalı olmayabilir. Ayrıca UHT ve pastörize sütler ise sandığınız kadar yararlı değil. Hem besin değerleri doğal süte göre daha düşük olabiliyor, hem de aylarca bozulmadan market raflarında durabilmeleri için içine koruyucu katkı maddeleri katılıyor.
Doğrusu: Yalnızca süt içerek kemikleri güçlendirme, büyüme gibi tüm etkileri bir arada alamazsınız. Peynir, yoğurt, hatta kefir gibi süt ürünlerini de tüketmelisiniz. Ayrıca aylarca bozulmadan durabilen kutu sütler yerine 2-3 günde bozulan doğal sütleri tercih edin.
"Kuru yemişten uzak duracaksın, net kilo aldırıyor"
Neden yanlış: Kuru yemişi nasıl ve ne kadar tükettiğinize bağlı olarak kilo aldırabilir veya diyetinize destek olabilir. Eğer siz alkolün yanında tabak tabak fıstık, fındık tüketirseniz, evet kilo alırsınız. Ancak çoğu beslenme uzmanının diyet programlarında ara öğün olarak kuru yemiş önerdiğini siz de bilirsiniz.
Doğrusu: Ceviz, çiğ fındık, çiğ badem gibi sağlıklı atıştırmaları -beslenme uzmanınız aksini söylemediği takdirde- günde maksimum 1 avuç tüketebilirsiniz. Dikkat, her birinden 1 avuç değil, toplamda 1 avuç. Fıstık, soslu mısır, kaju gibi daha yağlı kuru yemişlerden ise çoğunlukla uzak durun.
"Köyden geleni, üzerinde doğal yazanı buldun mu alacaksın"
Neden yanlış: Organik demediği ve sertifikaları olmadığı sürece siz siz olun, doğal, köy vb. sıfatlara kanmayın. Zira son yıllarda beslenme konusunda bilincimiz arttıkça market raflarından uzaklaşıp yerli üreticiye yakınlaşır olduk. Markalar da ürünlerine "doğal", "köy tipi" sıfatlarını yerleştirerek bizde doğal algısı yaratıp sadakatimizi sürdürmek istedi. Ürünlerin içeriğine baksanız, hiçbir değişen yok. Yani doğal ve köy tipi ürünlerin –organik sertifikası olmadığı takdirde- ‘normal’ ürünlerle neredeyse hiçbir farkı yok. Yani altında saman olan her yumurta doğal değildir.
Doğrusu: Organik sertifikalı ürünleri tercih edebilir veya güvendiğiniz yerel bir üreticiden yumurta, peynir, yoğurt, tereyağı gibi gıdaları temin edebilirsiniz.
"Su içmeme gerek yok çay içiyorum ya"
Neden yanlış: Vücudumuzun günde minimum 1,5-2 litre suya ihtiyacı vardır. Minimum dememin de nedeni, kiloya göre su ihtiyacının artmasıdır. Var olan inancın aksine iç organların düzgün çalışması için gerekli olan suyu diğer içeceklerden sağlayamazsınız. Soda, meyve suyu, kola, kahve, çay gibi içecekler su ihtiyacınızı karşılamadığı gibi içeriğine göre şeker, tatlandırıcı, aspartam gibi zararlı maddeleri vücuda almanıza dahi neden olabilir.
Doğrusu: Su ihtiyacınızı sadece suyla gidermelisiniz. Ekstra olarak salatalık vb. su oranı yüksek gıdalar tüketerek vücudunuza daha fazla sağlık katabilirsiniz.
