manset-cilingir-sofrasi

Anahtarcının Bu İşle Bir Alakası Olmadığına Göre: Neden Çilingir Sofrası Denir?

Favorilerime
Ekle

Şöyle büyük bir masada kurmuşsun geniş bir sofra. Üstünde küçüklü büyüklü çeşit çeşit tabak. İçinde onca emekle hazırlanmış mis gibi yemekler.

Her yörede ayrı bir çeşit. Ege ve Akdeniz’de zeytinyağı yatağında yumuşacık seriliveren sebzeler, Karadeniz’de deniz kokulu hamsinin sarıp sarmaladığı pilavlar, dağların kokusunu taşıyan mısır ekmekleri, Anadolu’da hazırlaması zahmetli kalem gibi sarmalar, babagannuşlar, kokusuyla bile iç geçirten kebaplar…
Çeşit çeşit yemekler hazırlayıp hepsinden tatmayı, yemeklerimizle misafir ağırlamayı, misafirler daha çok yesin diye gözlerinin içine bakmayı severiz. Biz yemek severiz.

Etrafında buluştuğumuz her çilingir sofrasında konu döner dolaşır, illa ki çilingir sofrasının anlamına gelir. Herkes bir şey söyler, rivayeti çoktur. Gelin o rivayetlere birlikte bakalım, bir sonraki sofra buluşmasında bir hikaye de biz anlatalım.

Hikayeler hikayeler: Çilingir sofrası nedir?

http://www.cntraveller.com/recommended/food/outstanding-in-the-field-events

Hep merak ettik çilingir sofrası tam olarak nedir, anlamını nasıl kazanmıştır, kelimeler nasıl bir araya gelmiştir diye. Hala elimizde kesin bir kanıt olmamakla birlikte pek çok rivayet mevcut. Bu rivayetler arasında tarihe uzanan da var, sofradaki yemeklere göre isim verildiğini söyleyen de. Ancak en güçlü inanış, çilingir sofrasının Osmanlı’dan kalma bir deyim olduğu yönünde.

Biz hikayeleri bir araya getirdik, hepsini tek tek anlattık. Bakalım siz hangisini seveceksiniz?

Rivayet odur ki: Çilingir sofrası hikayeleri

aljazeera.com.tr

Çilingir sofrasına çilingir sofrası denmesinin birkaç rivayeti var, anlatalım.

Derler ki "Çeşnigir zamanla çilingir olmuş"

defter-i-ussak.blogspot

Çilingir sofrası deyiminin kökü Osmanlı saraylarına kadar uzanır bu hikayede. Osmanlı zamanında matbah denilen mutfakta kebapçıbaşı, tatlıcıbaşı gibi her türün ayrı bir ustası ve kalfaları olurmuş. Mutfağı bu kadar kalabalık olan sarayın tadımcısı da olmaz mı? Olur elbet. Pişen yemekler matbahtan saraya getirildiğinde Osmanlı padişahının yiyeceği yemekleri önce çeşnigir (çeşnicibaşı) denilen tadımcı tadarmış. Bu, eğer yemeklere zehir katıldıysa padişahın zehirlenmesini önlemek için alınan bir önlemmiş. Yemekler ise sinide, çeşnigirin tatması için tadımlık olacak şekilde küçük porsiyonlarda yer alırmış. Farsça’dan gelen çeşnigir kelimesi, zamanla değişikliğe uğrayarak çilingir haline gelmiş. Günümüze de çilingir sofrası olarak ulaşmış.

Derler ki "Çilingir sofrası Moğollara kadar dayanır"

pinterest

Çilingir sofrasına dair bir diğer rivayet ise deyimin Moğollar’a kadar dayandığını söyler. Derler ki Moğollar döneminde zaman zaman tören gibi büyük yemekler verilirmiş. Çeşit ve büyüklük bakımından tam bir ziyafet olan bu yemeklere, şimdiki anlam karşılığı çilingir olan ‘şelangar’ tanımı kullanılırmış ‘Şelangar’ Farsça bir kelime olup, zamanla günümüze çilingir olarak gelmiş. Moğolca’da ise çorba, şilün/şölün demekmiş. Şölen kelimesi ise aslında Moğolca’dan gelmeymiş.

Derler ki "Siz çilingiri tarihte aramayın"

newyork.seriouseats

Bir rivayete göre ise çilingir sofrasının tarihle ilgisi yok. Daha yeni zamanlara ait, içkili ve mezeli sofralar için kullanılan bir deyim. Ne içilecekse o içkiye uygun hafif yemekler ve mezeler bulunan, şaşaa ve sükseden uzak, mütevazı içki sofralarına çilingir sofrası denirmiş.

Derler ki "Her sofra çilingir olamaz"

neredeneyemeli - ali baba meze mekanları

Bir başkası da der ki bir sofranın çilingir sofrası olabilmesi için herhangi bir içki değil, o sofrada rakı olması gerekir. Rakı ile rakının yanında yer alan küçük tabaklara konulmuş tadımlık mezeler, çilingir sofrasının en bilinen özelliğiymiş.

Derler ki "Çilingir kapıyı açan değil, konuşturandır"

eleosrestaurant

Son rivayet de der ki "Hayır, çilingirin anlamının mezelerin tadımlık porsiyonuyla ilgisi yok". Çilingir sofrası deyiminin kökeni rakıda gizli. Rakı masasına oturan insan şişeyi boşalttıkça daha çok konuşmaya, içinde kendisiyle ilgili sırları tek tek anlatmaya başlarmış. İçindeki bu gizli kapılar açıldıkça da maskeler atılır, herkes kendi olurmuş. Bu çilingir marifeti de sofraya adını vererek çilingir sofrasını oluştururmuş.

Bu kadar rivayetin üstüne yorum bırakmadan olmaz...

Bütün bu rivayetlerin doğru olma ihtimaliyle birlikte en güzel mananın, "Çilingir kapıyı açan değil, konuşturandır" hikayesinde olduğunu söylemeden geçmeyelim.

Hepsi olabilir lakin o olsun.


Doyamayanlar için bir de videomuz var!

Yorumlar

1

Ersoy Yunus1 Nisan 2018 08:37
Hiçte alakası yok çilingir sofrası içkili veya içkisiz gerçek dostlarla dertlerin açıldığı sofradır
Yanıtla

Vallahi Bırakmayız, Bir Tabak Daha?